تاریخ انتشار | 30 مارس 2022 |
---|---|
فرمت فایل | ورد ـ word ـ قابل ویرایش |
تعداد صفحات | 30 صفحه |
این تحقیق مقاله دارای موضوعاتی همچون مقدمه تحلیل نتیجه گیری و … می باشد و در ۳۰ صفحه تنظیم شده است و دارای پسوند ورد word قابل ویرایش است
با وجود منابع علمي بيشمار در زمينه پژوهش در عمليات درصد ناچيزي از آنان به مفاهيم، اصول و روش پژوهش اين حوزه پرداختهاند. برخي از دلايل اين نارسايي را بايد در ميان دلايل توسعه نيافتن روش پژوهش در علوم پايه و فني و مهندسي جست. در اين حال و از اوايل دهه ۷۰ به اين طرف، هدف دورههاي آموزشي پژوهش در عمليات كه در قالب رشتههاي فني و مهندسي مانند مهندسي صنايع، رشتههاي رياضي كاربردي و بعضي از گرايشهاي مديريت تدوين شدند، خواسته يا ناخواسته تربيت متخصصيني بودهاست كه به توسعه روشها و مفاهيم رياضي اين حوزه بپردازند.
اين شرايط باعث مهجور ماندن جنبه كاربردي پژوهش در عمليات (كه به خاطر آن توسعه يافته بود) شده است. در ايران نيز كه تقريباً هر رشته و حوزه علمي همين شرايط را داراست، وضعيت اشاره شده براي پژوهش در عمليات را بيش از ساير جاها تشديد نموده است.
علاوه بر اين و با وجود كلاسهاي متعدد پژوهش در عمليات در دانشگاههاي ايران، دانشجويان كمتر با مفاهيم و مباني آن آشنا شده و بدون هيچ هدفگذاري و برنامهريزي براي تدوين دورههاي آموزشي از سوي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، درگير مباحث رياضي پژوهش در عمليات ميگردند در حالي كه هيچ ديد مناسبي از وجوه مختلف پژوهش در عمليات ندارند.
پژوهش در عمليات همانند فيل مولوي شده است كه هركس از آن درك و تصوري دارد كه همه پژوهش در عمليات نيست. اين موضوع از دو جهت قابل بررسي است. يكي آنكه شكلگيري هر نظام يا حوزه علمي از ابتدا به صورت كامل و مدون انجام نميشود و در طول زمان به موازات پژوهشها، توسعه يافته و شكل ميگيرد. اين روند در هر حوزه علمي امري طبيعي است. اما اين روند به هر حال به جايي ميرسد كه تصوير روشن و مشتركي در پيش روي پژوهشگران آن حوزه باز مينمايد و به نظر ميرسد پژوهش در عمليات اين روند را طي نموده است. جهت ديگر اين است كه عدم آشنايي كامل با مباني، مفاهيم و اصول پژوهش در عمليات و نگاه تك بعدي باعث درك و تصور متفاوت شده است. بعضي پژوهش در عمليات را روشهاي بهينهسازي ميدانند و برخي ديگر روشهاي آن را به عنوان علم و فن آمار ميشناسند. در اين مقاله سعي ميگردد كه تا حد امكان ابهامهاي فوق برطرف شود و تصوير روشني از پژوهش در عمليات ارائه شود.
همانطور كه در عنوان مقاله ديده ميشود عبارت پژوهش در عمليات به جاي عبارت همارز آن يعني تحقيق عمليات (اصغرپور ۱۳۷۲)، تحقيق در عمليات (آريانژاد ۱۳۷۱) و پژوهش عملياتي (مهرگان ۱۳۷۸) بكار رفته است. وجود چند عبارت به ظاهر متفاوت ممكن است باعث پديد آمدن ابهاماتي براي خواننده گردد. آيا هر يك از اين عبارات به حوزهاي خاص اشاره ميكنند؟ آيا هر يك از اين عبارات در يكي از رشتههاي دانشگاهي بكار ميروند؟ آيا رويكرد، نگرش و نوع پرداختن به مطالب با عبارت بكار رفته ارتباطي دارد؟
در جامعه علمي و دانشگاهي ايران بيشتر دو عبارت تحقيق در عمليات و پژوهش عملياتي بكار ميرود؛ تحقيق در عمليات در رشتههاي مهندسي صنايع و رياضي با گرايش تحقيق در عمليات و پژوهش عملياتي در رشتههاي مربوط به مديريت. قبل از پرداختن به تعاريف، لازم است توضيحي در خصوص عبارات همارز اشاره شده ارائه شود.
همانطور كه در ادامه نيز اشاره خواهد شد در سالهاي جنگ جهاني دوم، تحقيق روي عمليات نظامي۱ از اهميت و اولويت بالايي برخوردار بود. كاربرد اين نوع تحقيق در عمليات غيرنظامي۲ باعث شكلگيري عبارت تحقيق در عمليات۳ شد.
در بريتانيا اين نوع تحقيق، تحقيق عملياتي۴ ناميده ميشود كه در ايران با عبارت پژوهش عملياتي ترجمه شده است. دو عبارت تحقيق در عمليات و پژوهش عملياتي بصورت مترادف بكار ميروند با اين تفاوت كه پژوهش عملياتي در بريتانيا و بخشهايي از اروپا و تحقيق در عمليات در ديگر جاها مورد استفاده قرار ميگيرد.
واژه عملياتي در عبارت پژوهش عملياتي همان نقش صفتي را كه واژههاي تاريخي، پيمايشي و تطبيقي در پژوهشهاي تاريخي، پيمايشي و تطبيقي بعهده دارند را به ذهن ميآورد بدين معني كه پژوهش عملياتي يك نوع روش پژوهش است. اما همانطور كه بعداً نيز شرح داده ميشود تحليل سيستم، علوم مديريت و تصميمگيري حوزههايي هستند كه با تحقيق در عمليات مقايسه ميشوند. تحقيق در عمليات همانند هريك از حوزههاي تحليل سيستم و علوم مديريت داراي اهداف، تئوريها، مباني و روشهايي است كه آن را به چيزي بيش از يك روش پژوهش تبديل ميكند. همچنين عبارت پژوهش عملياتي، آنچه كه تحقيق در عمليات (يعني تحقيق روي عمليات و نه نوعي تحقيق بنام عملياتي) در نتيجه آن شكل گرفته است را بيان نميدارد. اين تفسير با عبارت «research into» توسط استين هارد (ساعتي ۱۹۸۸) براي تعريف و توضيح تحقيق در عمليات بكار رفتهاست و با تأكيدي كه پولاك، راسكوپف و بارنت (۱۹۹۴) بر اين مطلب ميكنند همخواني دارد. با توجه به توضيحات بالا، بنظر نويسنده عبارت تحقيق در عمليات مناسبتر از عبارت پژوهش عملياتي ميباشد. عبارت پژوهش در عمليات، فارسيتر از عبارت تحقيق در عمليات است و از اين پس پژوهش در عمليات را به جاي تحقيق در عمليات بكار ميبريم.
از اواسط دهه پنجاه به بعد تعاريف متعددي از پژوهش در عمليات توسط انجمنهاي تخصصي پژوهش در عمليات و نويسندگان ارائه شدهاست اما هنوز تعريف واحدي از آن وجود ندارد. در اينجا بعضي از تعاريف موجود ارائه شده و مورد تحليل قرار ميگيرند.
تعريف ۱ (انجمن پژوهش در عمليات بريتانياي كبير (ويلكس ۱۹۸۰))
پژوهش در عمليات عبارتست از كاربرد روشهاي علمي در مسائل پيچيده پديد آمده براي هدايت و مديريت سيستمهاي بزرگ شامل انسان، ماشين، مواد و پول در صنعت، تجارت، دولت و دفاع. رويكرد متمايز پژوهش در عمليات، توسعه مدلي علمي از سيستم به همراه اندازهگيري عواملي مانند شانس و خطر براي پيشگويي و مقايسه پيامدهاي تصميمات، استرتژيها يا كنترلهاي جانشين ميباشد. هدف، كمك به مديريت در تعيين سياستها و اقدامات به صورت علمي است.
تعريف ۲ (انجمن پژوهش در عمليات آمريكا (پولاك، راسكوپف و بارنت ۱۹۹۴، ۱))
(۱) پژوهش در عمليات رويكردي علمي براي تصميمگيري است.
(۲) پژوهش در عمليات عبارتست از تصميمگيري علمي براي دستيابي به بهترين طراحي و عمليات سيستمها، معمولاً در شرايطي كه تخصيص منابع محدود نيز مورد نياز باشد.
پژوهش در عمليات عبارتست از بكارگيري نگرش برنامهريزي شده (روش علمي روزآمد شده) و تيمي چند تخصصي براي بيان ارتباطات عملكردي پيچيده در قالب مدلهاي رياضي با هدف ارائه مبنايي مقداري براي تصميمگيري و كشف مسائل جديد براي تحليل مقداري.
آيا پژوهش در عمليات علم است؟ هنر است؟ كاربرد نتايج ديگر علوم است؟ مجموعهاي از روشها، تكنيكها و ابزار علمي است؟ اگر علم است، چه نوع علمي است؟ تعاريف ارائه شده پاسخ واحدي به اين پرسشها نميدهند. در بررسي موضوع علميت در پژوهش در عمليات، لازم است ابتدا تعريفي از علم ارائه شود.
اكاف (۱۹۶۲، ۱) علم را فرايند تحقيق تعريف مينمايد. يعني شيوهاي براي (الف) پاسخ به پرسشها و حل مسائل. با پذيرش اين تعريف، پژوهش در عمليات نيز علم است زيرا آنچه در همه تعاريف پژوهش در عمليات به نوعي مورد نظر قرار ميگيرد حل مسائل است. حال اين پرسش باقي ميماند كه پژوهش در عمليات چه نوع علمي است؟ در پاسخ به اين پرسش بايد دستهبندي و تعاريف علوم را مشخص نمود. يك دستهبندي كلي كه بر مبناي نتيجه فرايند تحقيق (هوسي و هوسي ۱۹۹۷) شكل گرفتهاست علم محض۵ و كاربردي۶ ميباشد.
تمايز بين علم محض و كاربردي بسيار مشكل است و شايد مناسبتر باشد كه اين دستهبندي طيفي از يك مقياس تصور شود كه درجه محض يا كاربردي بودن علم را مشخص كند. اكاف (۱۹۶۲، ۷) و هوسي و هوسي (۱۹۹۷، ۱۳) تمايز بين علم محض و كاربردي را بر مبناي پاسخ به پرسش۷ يا حل مسأله۸ توضيح ميدهند. تفاوت بين پرسش و مسأله در علت بروز پرسش، كنجكاوي، نياز به درك بهتر موضوعات علمي و تمايل به گسترش مرزهاي دانش بوده در حاليكه هيچگونه انگيزهاي براي كاربرد نتايج ناشي از پاسخ به آن پرسش وجود ندارد اگرچه ممكن است قابل كاربرد باشد. مسأله زماني مطرح ميشود كه بخواهيم شرايط موجود به گونهاي تغيير كند كه مطابق خواست ما گردد. علم محض علمي است كه در آن به پرسشها پاسخ داده ميشود در حاليكه با استفاده از علم كاربردي مسائل حل ميشوند.
همانطور كه از تعاريف برميآيد پژوهش در عمليات با هدف حل مسائل شكل گرفته است. بنابراين در ابتدا علمي كاربردي است اما با گسترش استفاده از پژوهش در عمليات در حل مسائل، نياز به توسعه مفاهيم، مباني، تئوريها و ارائه روشهاي كاراتر بيشتر نمايان شد بطوري كه در كنار شاخه كاربردي آن، شاخص محض آن نيز گسترش يافت تا جايي كه توجه به فعاليتهاي پژوهشي در شاخه محض پژوهش در عمليات از تعداد و حجم فعاليتهاي پژوهشي در راستاي كاربرد اين علم در حل مسائل واقعي كاست و ارزش بعد كاربردي اين علم را كمرنگ نمود (لاس و روزن وين ۱۹۹۷). با اين توضيح مشاهده ميشود كه پژوهش در عمليات نيز مانند علومي همچون فيزيك، شيمي و رياضي ميتواند داراي شاخههاي محض و كاربردي باشد.
و….
این ها فقط بخشی از متون این مقاله و تحقیق و پروژه به صورت پراکنده و ناقص می باشد ، برای دانلود تحقیق ، دانلود مقاله ، دانلود پروژه به صورت کامل لطفا آن را خریداری نمایید. ( بالای صفحه )
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.