دانلود تحقیق مقاله مبانى نظرى علم اخلاق از ديدگاه محقق نراقى (رحمه الله)

این تحقیق مقاله دارای موضوعاتی همچون مقدمه تحلیل نتیجه گیری و … می باشد و در ۱۷ صفحه تنظیم شده است و دارای پسوند ورد word قابل ویرایش است

برخی از عناوین تحقیق مبانى نظرى علم اخلاق از ديدگاه محقق نراقى (رحمه الله)

• مقدمه
• جایگاه دانش اخلاق
• نفس و نیروهای ان
• اخلاق و مزاج
• اخلاق و تربیت
• امتیاز نظامی اخلاقی نراقی
• نظریه حد وسط
• نتیجه گیری
• منبع

برخی از توضیحات مقاله مبانى نظرى علم اخلاق از ديدگاه محقق نراقى (رحمه الله)

تنها منبعى كه براى مطالعه مبانى نظرى علم اخلاق از ديدگاه مرحوم حاج ملا محمدمهدى ابن ابى‏ذر نراقى (۱۲۰۹ ق)، مشهور به «محقق نراقى‏» در دست‏رس است، كتاب جامع السعادات او است. گر چه اين دانش‏مند فرهيخته و پركار در علوم و فنون متعددى هم‏چون: فقه، اصول، فلسفه، رياضيات و هندسه، جبر و هيات، كتاب‏هاى متعددى نگاشته است، ولى آن‏چه از وى در دانش اخلاق در دست است، ^(۱) تنها كتاب گران‏سنگ جامع السعادات است; هر چند در مواضعى از كتب فلسفى خود به مباحث «نفس‏» پرداخته است. ^(۲)

اين كتاب چنان كه بسيارى از صاحب‏نظران معترف‏اند ^(۳) – على‏رغم برخى انتقادات – ^(۴) هم‏چنان از جاى‏گاهى بس والا در زمينه علم اخلاق برخوردار است.

اينك به بررسى چهارچوب‏هاى نظرى اخلاق بر مبناى كتاب جامع السعادات مى‏پردازيم: محقق نراقى پس از آن‏كه انسان را موجودى دو بعدى – بعد جسمانى و بعد روحانى – معرفى مى‏كند، دانش اخلاق را متكفل بيان تفاصيل امراض روح و شيوه‏هاى معالجه اين امراض مى‏داند. مراد وى از امراض روح همان رذايل اخلاقى است كه اين امراض با تخليه نفس از رذايل و تحليه آن به فضايل معالجه مى‏شود. از آن جا كه نفس انسان، «مجرد» و تا ابد باقى است، پس اگر به صفات نيكو مزين باشد، تا ابد خوش‏بخت و اگر متخلق به اخلاق رذيله گردد و بر همان حال بماند، در عذاب و بدبختى جاودانه خواهد بود.

براى اصلاح نفس و قدم گذاشتن در راه تزكيه، ابتدا بايد نفس را از رذايل اخلاق پاك كرد تا فضايل در نفس راه يابند. از اين رو محقق نراقى با اشاره به اين اصل بيان مى‏دارد: «ثم ما لم‏تحصل التخلية، لم‏تحصل التحلية‏» . ^(۵)

وى افرادى را كه فقط بر طاعات ظاهرى، مواظبت و مداومت دارند و به فكر خانه‏تكانى دل خويش از حسد، كبر، ريا و… نيستند، به گورى تشبيه مى‏كند كه ظاهرش آراسته و زيبا است و در باطنش مردارى گنديده قرار دارد.

موضوع دانش اخلاق، نفس ناطقه انسانى است و از همين رو اين دانش، برترين علوم است; زيرا فضيلت هر علمى به شرف و برترى موضوع آن علم است و چون نفس انسان شريف‏ترين موجود اين عالم است و لب و حقيقت انسان را «نفس‏» او تشكيل مى‏دهد، پس دانش اخلاق نيز شريف‏ترين علوم خواهد بود.

نكته ديگر اين است كه از نظر محقق نراقى، دانش اخلاق علم نظرى صرف نيست; بلكه او اخلاق را «صناعت‏» مى‏داند و بر جنبه عملى آن تاكيد مى‏كند. وى مى‏فرمايد: «… زندگانى حقيقى انسان متوقف بر تهذيب اخلاق است كه با معالجات مقرره در اين صناعت امكان‏پذير است…» . ^(۶)

گام بعدى در راه تزكيه نفس و تخلق به فضايل، شناخت نفس و قواى آن است.

«نفس‏» را به اعتبار توقف حيات بدن بر آن، «روح‏» و به اعتبار ادراك معقولات، «عقل‏» و به اعتبار دگرگون شدن آن با خاطرات، «قلب‏» مى‏نامند. از ديدگاه مرحوم محقق نراقى نفس را چهار نيرو است: نيروى عقل، نيروى شهوت، نيروى خشم و نيروى وهم، كه آن را به اعتبار هر يك از اين‏ها به ترتيب به فرشته، حيوان درنده، چهارپا و شيطان تشبيه كرده‏اند.

شان قوه عقل ادراك حقايق، تشخيص خوب و بد، امر به كردار نيك و نهى از كردار ناپسند است. امورى را كه موجب صدور افعال درندگان از آدمى مى‏شود، به قوه خشم نسبت مى‏دهند. شان قوه شهوت نيز چيزى جز بندگى فرج و بطن نيست و بالاخره يافتن راه‏هاى نيرنگ به قوه وهمى شيطانى مربوط مى‏شود.

اجتماع اين نيروها را در انسان به گرد آمدن يك حكيم با سگ و خوك و شيطان در محلى در بسته تشبيه كرده‏اند كه ميان آن‏ها مبارزه‏اى در گرفته است و هر كدام غلبه كند، حكم‏رانى بدن از آن او است. نفس همواره محل تنازع و تدافع اين چهار قوه است تا اين كه يكى از آن‏ها بر ديگر قوا غالب آيد. قوه غضبيه او را به ظلم، ايذا، دشمنى و بغض دعوت مى‏كند; قوه شهويه او را به منكرات، فحشا، حرص بر خوردن و كام‏يابى‏هاى شهوانى فرا مى‏خواند; قوه وهميه اين دو را تهييج و به فعاليت‏بيشتر تحريك مى‏كند. در اين ميان عقل وظيفه دارد سركشى نيروى خشم را با مسلط ساختن نيروى شهوت بر آن مهار نمايد و فزون خواهى نيروى شهوت را با چيره گرداندن خشم بر آن تعديل كند، و نيرنگ‏هاى شيطانى را با بصيرت نافذ خود كشف و خنثى نمايد. پس اگر بر اين نيروها چيره شود و افعال بدن را تنها تحت‏سيطره و اشاره مستقيم خود قرار دهد، تمام اين قوا در مجرايى معتدل و به دور از افراط و تفريط قرار مى‏گيرند; ولى اگر عقل نتواند بر آن‏ها پيروز شود، اين قوا بر او چيره گشته، او را به استخدام خود درمى‏آورند.

پس انسان همواره همانند سگى در گزيدن و آزار رساندن، و هم‏چون خوكى غرق در فحشا و منكرات، و چونان شيطانى به دنبال يافتن نيرنگ‏ها و حيله‏ها براى جلب رضايت‏سگ و سير كردن خوك است; در اين صورت اگر عنايت الهى شامل حال او نشود، دچار هلاكت و بدبختى جاودانى خواهد شد.

ناگفته نماند كه منشا تنازع و تجرد و بقا در نفس انسانى، قوه عقليه است; زيرا در اين مبارزه هميشه در يك طرف قوه عاقله و در طرف ديگر ساير قوا قرار دارند و از همين رو است كه در نفوس ساير حيوانات تنازع و تجاذبى نيست; هر چند كه اين نفوس در اين كه كدام يك از اين قوا در آن‏ها غالب است، مختلف اند.

مرحوم نراقى سه اصطلاح قرآنى «نفس مطمئنه‏» ، «نفس لوامه‏» و «نفس اماره به سوء» را اشاره به صفات سه‏گانه‏اى در نفس مى‏داند كه به حسب حالات گوناگون خود متصف به آن مى‏گردد. ^(۷) به اين بيان كه وقتى قوه عقل بر سه قوه ديگر غلبه يابد و آن سه مطيع و منقاد قوه عاقله گردند، «نفس مطمئنه‏» ناميده مى‏شود; زيرا اضطراب و تلاطم حاصل از تدافع قوا در نفس آرام گرفته و به اطمينان بدل گشته است; اما هنگامى كه عاقله به طور كامل غلبه نيابد، ميان آن و ساير قوا تنازع و تدافع خواهد بود. پس اگر قوه عقل شكست‏بخورد و فرد مرتكب خطايى گردد، پشيمانى نفس را به دنبال خواهد داشت و به اين اعتبار آن را «نفس لوامه‏» ناميده‏اند. حال اگر نيروى عقل چنان مقهور و مغلوب ديگر قوا شود كه بدون هيچ گونه دفاعى تسليم آن‏ها گردد «نفس اماره به سوء» ناميده مى‏شود. وجه اين كه آن را «اماره به سوء» ناميده‏اند آن است كه در اين حالت قوه عقل چنان مضمحل و مغلوب گرديده و بدون هيچ گونه دفاعى تسليم نيروهاى شيطانى شده كه گويى او خود به بدى امر كرده است.

و…

این ها فقط بخشی از متون این مقاله و تحقیق و پروژه به صورت پراکنده و ناقص می باشد ، برای دانلود تحقیق ، دانلود مقاله ، دانلود پروژه به صورت کامل لطفا آن را خریداری نمایید. ( بالای صفحه )