تاریخ انتشار | 01 مارس 2022 |
---|---|
فرمت فایل | ورد ـ WORD ـ قابل ویرایش |
تعداد صفحات | 19 صفحه |
این تحقیق مقاله دارای موضوعاتی همچون مقدمه تحلیل نتیجه گیری و … می باشد و در ۱۹ صفحه تنظیم شده است و دارای پسوند ورد WORD قابل ویرایش است
یكی از بدترین و بدنامترین اشكال كاپیتولاسیون در تاریخ معاصر ایران، سرانجام مبدأ بروز تحول عظیمی چون انقلاب اسلامی شد و صورت بیشرمانه كاپیتولاسیون را برای همیشه در اذهان ملت های جهان آشكار نمود. هر چند كه مبارزه با لایحه آمریكایی كاپیتولاسیون توسط حضرت امام (ره) و حمله شدید ایشان به شاه و آمریكا موجب عصبانیت آنها و تبعید امام (ره) شد اما اثری با شكوه در تاریخ ایران و جهان بر جای گذاشت و سرانجام زمینههای نهضت اسلامی را فراهم ساخت. این مقاله نگاهی دارد به پرونده كاپیتولاسیون در ایران.
شاید كسی نمیدانست كه سلطان سلیمان اول، پادشاه عثمانی، با امضای عهدنامه سال ۱۹۱۴ ه.ش و اعطای اولین امتیاز رسمی دادرسی كنسولی به فرانسه، بنیان سنت ضداستقلالی كاپیتولاسیون را در خاورمیانه پیریزی میكند. سنتی كه اگر چه قدمت آن به قرنها قبل از آن باز میگشت اما شكل یك جانبه و تحمیلی آن به تازگی نمودار گشته بود و میرفت تا با انحطاط و ضعف دولت عثمانی در قرن دوازدهم سایه شوم خود را بر عثمانی و كشورهای اقماری آن و سپس كل منطقه خاورمیانه بگستراند. یكی از بدترین و بدنامترین اشكال كاپیتولاسیون در تاریخ معاصر ایران، سرانجام مبدأ بروز تحول عظیمی چون انقلاب اسلامی شد و صورت بیشرمانه كاپیتولاسیون را برای همیشه در اذهان ملت های جهان آشكار نمود. هر چند كه مبارزه با لایحه آمریكایی كاپیتولاسیون توسط حضرت امام (ره) و حمله شدید ایشان به شاه و آمریكا موجب عصبانیت آنها و تبعید امام (ره) شد اما اثری با شكوه در تاریخ ایران و جهان بر جای گذاشت و سرانجام زمینههای نهضت اسلامی را فراهم ساخت.
واژة كاپیتولاسیون ریشه در كلمة لاتین(Capitulare) دارد كه به معنای شرط گذاشتن برای سازش و تسلیم، واگذاری یك منطقة جنگی یا تسلیم بخشی از نیروی نظامی به دشمن میباشد. كاپیتولاسیون در مفهوم حقوقی آن شامل قراردادهایی است كه به موجب آن اتباع كشوری در قلمرو دولتی دیگر مشمول قوانین كشور خویش باشند و از حق دادرسی كنسولی برخوردار گردند.
پیدایش كاپیتولاسیون به سدههای چهارم و ششم برمیگردد كه در “بیزانس ” اتباع برخی از شهرهای پیشرفته آن زمان ایتالیا مانند “ژن” و “پیزا” امتیازات ویژهای قایل شده بودند.
كاپیتولاسیون در اواسط قرن دوازدهم شكل جدیدی به خود گرفت و به طور یك جانبه از سوی دولتهای مقتدر اروپایی بر كشورهای شرقی تحمیل گردید. دولت مقتدر عثمانی كه سرزمینهای پهناوری را در سه قارة آسیا، آفریقا و اروپا در اختیار داشت در سال ۹۱۴ خورشیدی (۱۵۳۵ م) عهدنامهای را با دولت فرانسه به امضا رساند كه بر پایة آن اتباع فرانسه اجازه یافتند در خاك عثمانی تابع كنسولی كشور خویش باشند. اعطای این امتیاز به فرانسویها از سوی سلطان سلیمان اول (شاه عثمانی) به دلیل ضعف و ناتوانی نبود، زیرا در آن زمان دولت عثمانی در اوج اقتدار قرار داشت. فرانسه نیز در برابر رقیبان اروپایی خود نیازی مبرم به كمك دولت عثمانی داشت و در جایگاهی نبود كه قرارداد یا شرطی را بر آن دولت تحمیل كند. دادن این امتیاز برای نخستین بار توسط دولت عثمانی به اتباع فرانسه، بنیان استقلال برانداز كاپیتولاسیون را در خاورمیانه پایه گذاری كرد و زمینة امتیازدهی بیشتر را در آن كشور و دیگر كشورهای اسلامی فراهم ساخت. در عهدنامهای كه در سال ۱۱۱۹ خورشیدی (۱۷۴۰ م) میان سلطان محمد اول (شاه عثمانی) و لویی پانزدهم (شاه فرانسه) به امضا رسید، اتباع فرانسه در قلمرو دولت عثمانی – كه اینك در سراشیبی ناتوانی قرار گرفته بود – از اختیارات گستردهای برخوردار شدند و رسماً رژیم كاپیتولاسیون بر آن كشور تحمیل گردید. دیگر دولتهای اروپایی نیز برای اتباع خود امتیازات مشابهی را از دولت عثمانی گرفتند. دیری نپایید كه بیش از پانزده دولت مانند انگلستان، فرانسه، روسیه تزاری، هلند و… دارای حقوق دادرسی كنسولی در كشور عثمانی شدند.
رژیم كاپیتولاسیون در كشورهای زیر سلطة عثمانی مانند عراق، سوریه، فلسطین و لبنان نیز برقرار گردید و از آنجا به دیگر كشورهای خاورمیانه مانند مصر و ایران و سایر كشورهای خاور دور از قبیل چین، ژاپن و تایلند سرایت كرد. دولت عثمانی كه خود از رژیم كاپیتولاسیون تبعیت میكرد با دیگر كشورهای هم سطح یا ضعیفتر از خود نیز همین عمل را انجام میداد و در قراردادها و معاهدات خود از كشورهایی مانند ایران حق قضاوت كنسولی میگرفت.
بذر دادرسی كنسولی در ایران در دورة صفویه به شكلی جانبی و غیررسمی پاشیده شد. در عصر شاه عباس صفوی و دوران سلطنت شاه سلطان حسین، در ضمن قراردادها و معاهداتی اتباع انگلستان و فرانسه از چنین امتیازی برخوردار گردیدند. در سال ۱۰۳۲ق شركت هند شرقی سفیری به دربار ایران فرستاد تا با موافقت شاه عباس مركز نمایندگی آن شركت را در شهر اصفهان – پایتخت آن روز ایران – تأسیس نماید. این سفیر كه هوبرت ویسنیك نام داشت به شاه عباس پیشنهاد كرد با انعقاد عهدنامهای میان دو كشور موافقت كند. شاه عباس بر خلاف شماری از درباریان كه با امضای این عهدنامه مخالف بودند، درخواست نامبرده را پذیرفت و در تاریخ ۲۸ محرم ۱۰۳۳ ق (۲۱ نوامبر ۱۶۲۱ م) عهدنامهای را با شركت هند شرقی به امضا رساند. برخی از مواد آن معاهده كه حكم كاپیتولاسیون را داشت از این قرار بود:
بند -۱۰ اقامتگاه اتباع ملت هلند در ایران از آزادی كامل برخوردار خواهد بود و هیچ یك از افراد قوة قضاییه حق ندارد بدون اجازة فرمانفرمای اتباع آن كشور، وارد آن جا شود. هر كسی بخواهد به زور داخل شود، اتباع هلند اجازه دارند در برابر وی به زور متوسل شوند.
بند -۱۳ هر گاه یكی از اتباع هلند به دین اسلام درآید، پیشوای هلندیان مقیم ایران او را دستگیر كرده و در نخستین فرصت اموالش توقیف خواهد شد.
بند -۱۴ هلندیانی كه اشخاصی را از هر ملتی باشند، در ایران مضروب یا مقتول سازند بوسیلة فرماندهان خود محاكمه خواهند شد.
بند -۱۵ اگر یك فرد هلندی با زنان ایرانی روابطی داشته باشد توسط رییس خود محاكمه خواهد شد.
بند -۱۸ همة كسانی كه در خدمت هلندیان هستند، از ایرانی، ارمنی، مغربی و بنگالی، از هرگونه تعرض و آزاری مصون خواهند بود.
بدین گونه امتیازاتی كه حكم كاپیتولاسیون داشت به شكل غیر رسمی در ایران به اجرا درآمد.
این ره آورد استعماری برای نخستین بار در سال ۱۲۰۲ خورشیدی (۵ شعبان ۱۲۴۳ ق) به همراه معاهدة تركمنچای به طور رسمی بر ایران تحمیل شد و اتباع دولت تزار روسیه در ایران از مزایای كنسولی و قضایی بهرهمند شدند. به دنبال آن، دیگر دولتهای استعمارگر مانند انگلیس و امریكا نیز این امتیاز غیرقانونی را برای اتباع خود گرفتند. همچنین اتباع برخی دولتهای مقتدر مانند فرانسه، آلمان، اسپانیا، اتریش، ایتالیا، آرژانتین، دانمارك، بلژیك، مكزیك، سوئد، سوییس، هلند و… نیز با استفاده از معاهدة تركمنچای به خیل خداوندگاران كاپیتولاسیون پیوستند. معاهدة تركمنچای برای دولتهای اروپایی و امریكایی الگویی در راه نقض استقلال ملی و قضایی ایرا ن به شمار میرفت. این معاهدة تحمیلی بیش از یك سده پایههای اصلی سیاست خارجی ایران با دولتهای بیگانه را تشكیل میداد بدین ترتیب راه نفوذ و دخالت اتباع بیگانه در امور كشور را هموار گردید و آنان فرصت یافتند تا در ایران به هر جنایتی دست بزنند و استقلال سیاسی، قضایی و ملی كشور را به مخاطره اندازند
و….
این ها فقط بخشی از متون این مقاله و تحقیق و پروژه به صورت پراکنده و ناقص می باشد ، برای دانلود تحقیق ، دانلود مقاله ، دانلود پروژه به صورت کامل لطفا آن را خریداری نمایید. ( بالای صفحه )
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.