مقاله نظارت و كنترل در مديريت اسلامي یک مقاله کامل تنظیم شده در ۲۱ صفحه است که دارای عناوین مختلفی می باشد .

برخی عناوین مقاله نظارت و كنترل در مديريت اسلامی

• مقدمه
• ضرورت مديريت در اسلام
• تعاريف كنترل و نظارت
• نظارت و كنترل در مديريت اسلامي
• طراحي سيستم كنترل و نظارت در مديريت اسلامي
• منبع

برخی توضیحات تحقیق نظارت و كنترل در مديريت اسلامی

مقدمه

نظارت و كنترل يكي از اركان مديريت به شمار مي آيد و مدير به عنوان يكي از وظايف اصلي خود بايد شيوه ها و امكانات و عمليات گوناگون تشكيلات را زير پوشش نظارتي قرار دهد تا حركت دستگاهها به انحراف و امكانات موجود به هدر نرود.

مدير در حيطه نظارت، كليه فعاليتها را با برنامه مي سنجد و در صورت تطابق شيوه ها و مقدار و نوع فعاليتها با برنامه و هدفهاي تعيين شده، سلامت دستگاه مربوط را اعلام مي كند ولي در صورت تطابق نداشتن عمليات واحدها و افراد با هدفها و برنامه ها مدير بايد از اصل هدايت استفاده كند و با هدايتها و راهنماييهاي مناسب انحراف را اصلاح و خسارتها را جبران نمايد. به كمك كنترل است كه مديريت نسبت به نحوه تحقق هدفها و انجام عمليات آگاهي يافته و قدرت پيگيري ايجاد مي شود و زمان مناسب براي سنجش و اصلاح آنها را پيدا مي كند. كنترل ابزار كار مديران در رده هاي مختلف سازمان از مراتب عالي تا رده هاي سرپرستي است و لزوم آن را در سطوح مختلف بسادگي مي توان احساس كرد. سازمان بدون وجود يك سيستم كنترل در تحقق هدفهاي خود موفق نبوده و نمي تواند از منابع خود بدرستي استفاده كند.

در اسلام ارزشيابي، حسابرسي و ساير اصطلاحاتي كه در حقيقت براي بيان نظارت و كنترل مورد استفاده قرار گرفته، فراوان بحث شده است. در حقيقت سه مرجع بر كارگران و مديران حكومت اسلامي نظارت دارند و يا به بيان ديگر، كارگزاران حكومت اسلامي در مقابل سه مرجع يعني خدا، امام و مردم مسئولند.

در اسلام نظارت تنها در چارچوب وظايف دولت و حكومت خلاصه نمي شود، بلكه كليه افراد جامعه موظفند بر اساس يك تكليف شرعي همچون نماز و روزه بر امور اجتماعي و رفتار افراد و اطرافيان نظارت همگاني و عمومي داشته باشند. نظارت عمومي كه به آن امر به معروف و نهي از منكر مي گويند داراي مراحل و درجات مختلفي است و برحسب اينكه شخص چگونه مرتكب گناه شود، از تكليف خود سرباز زند، نحوة برخورد با او و دادن تذكر تفاوت دارد. مسلمان معتقدند خداوند را همواره حاضر و ناظر بر امور مي داند.

بنابراين چه كنترل باشد و چه نباشد احساس مي كند كه بايد بر نفس خود مسلط باشد

و از جاده صحت و درستي منحرف نگردد. انسان متقي در اسلام، انساني است كه مجهز به يك دستگاه كنترل متشكل از اصول اعتقادي، عقل، فطرت، وجدان و ضمير روشن مي باشد. او خدا ترس است. چنين فردي قطعاً خود كنترل خواهد بود. التفات و توجه به مسائل حرام و حلال، پرهيز از گناهان و انجام كارهاي صواب همه شيوه هايي هستند كه فرد مسلمان را خود كنترل مي سازد، بنابراين با انجام يك سلسله برنامه هاي فرهنگي و ارشادي مي توان در چنين زمينه مساعدي بذر خود كنترلي را در سازمان پراكند و بارور ساخت.

هر رشته اي از رشته هاي گوناگون علوم را پايه ها و اركاني است كه مسائل مربوط در حوزه آن علم بر محور آن اصول مي چرخند. و در ارتباط با آن اصول معنا مي دهند، و آنگاه كه يكي از اركان مربوط متزلزل شود مجموعه آن سازمان فكري و علمي متزلزل خواهد شد.

مديريت نيز همانند ديگر رشته هاي علوم از اين قاعده مستثني نيست و به عنوان يكي از رشته هاي علوم انساني داراي اركان و اصولي است كه شامل برنامه ريزي، سازماندهي، هماهنگي، نظارت و كنترل مي باشد. بنابراين نظارت و كنترل يكي از اجزاي اصلي مديريت به شمار مي رود به گونه اي كه بدون توجه به اين جزء ساير اجزاي مديريت مثل برنامه ريزي، سازماندهي و هدايت نيز ناقص بوده و تضميني براي انجام درست آنها وجود ندارد. در واقع زماني كه يك برنامه تهيه شد و براي اجراي آن سازماندهي صورت گرفت و رهبري و هدايت آن مشخص شد، انتظار اين است كه هدفهاي برنامه تحقق پيدا كند و در اجراي برنامه، اطمينان وجود داشته باشد كه روند حركت دقيقاً به سوي هدفهاي تعيين شده است.

بنابراين مدير به عنوان يكي از وظايف اصلي خود بايد شيوه ها، امكانات و عمليات گوناگون تشكيلات را زير پوشش نظارتي قرار دهد تا حركت دستگاهها به انحراف و امكانات موجود به هدر نرود.

ضرورت مديريت در اسلام

در اجتماع منافع و مقاصد اشخاص با يكديگر ارتباط و اشتراك پيدا مي كند و براي  هر چه مطلوبتر شدن اين ارتباط و پايمال شدن حقوق، تعيين وظايف، معرفي حدود و رعايت حقوق ضرورت دارد تا حق از باطل و راستي از كژي مشخص گردد. اينجاست كه هماهنگي بين افراد و واحدهاي اجتماعي، هدايت بسوي هدف، نظارت بر ضوابط و ارزشيابي كارها، ضرورت مديريت را روشن مي سازد.

از ديدگاه اسلام ضرورت مديريت تا آنجاست كه اگر گروهي قصد مسافرت داشته باشند، درحالي كه تعدادشان از سه نفر هم كمتر نباشد بايد يكي از آن سه را به عنوان مدير برگزينند تا روح نظم و انضباط را بر اجتماع كوچك حاكم گردانند، تا كارها در ناه نظارت و هماهنگي مدير نتيجه مطلوب را به دست آورد.

پيغمبر اسلام حضرت محمد(ص) فرمود:“الاكان ثلاثه في سفر فليد مروااحدهم”

“ هرگاه در مسافرت تعداد مسافران به سه نفر رسيد بايد يكي از آنها مديريت گروه را به عهده گيرد.”( كنزل العمال، جلد۶،ص۷۱۷)

بنابراين ضرورت مديريت در زندگي اجتماعي تا آنجاست كه حتي بسياري از حيوانات كه به صورت اجتماعي زندگي مي كنند بر اساس فرمان غريزه، مديري را بر مي گزينند تا در اداره محيط اجتماعي خود ناظر به ضوابط و مسئوليتها باشد، مطالعه در زندگي زنبور عسل و مورچگان مي تواند اين معنا را كاملاً روشن نمايد.

قرآن كريم ضرورت مديريت را در موارد گوناگون و با شكلها و شيوه هاي خاصي بيان مي دارد تا جامعه بشري را به اين اصل اساسي متوجه سازد. در قرآن كريم آمده است:

“ و قال موسي لاخيه هارون اخلفني في قومي”

“ موسي به برادرش هارون گفت: تو درميان قوم من جانشينم باش.”( سوره اعراف آيه ۱۴۲)

همچنين پيامبر اسلام نيز همانند ديگر پيامبران الهي، از جانب خداوند مامور شد تا در آخرين سال عمرش در سفر حجه الوداع، جانشين خويش را به مردم معرفي نمايد و به طور رسمي و اختصاصي، با منصوب نمودن علي(ع) به خلافت و امامت، تكليف مديريت را در امور دين و دنياي امت اسلامي مشخص سازد.

“ يا ايهاالرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس”

“ اي پيغمبر! آنچه از جانب خداي تو، در مورد معرفي علي(ع) بر تو نازل گرديده ابلاغ كن و اگر كار معرفي مديريت امت اسلامي صورت نگيرد رسالت خدا را انجام نداده اي، دلهره نداشته باش كه خداوند تو را از شر مردم بدخواه حفظ مي كند.”( مائده، آية ۶۷)

نظارت و كنترل در مديريت اسلامي

در اسلام از ارزشيابي، حسابرسي و ساير اصطلاحاتي كه در حقيقت براي بيان نظارت و كنترل مورد استفاده قرار گرفته، فراوان بحث شده است.

برخلاف سيستمهاي مديريت در غرب، در مديريت اسلامي كنترل و نظارت در ادارات و سازمانها از پنج طريق زير صورت مي پذيرد:

• روش مستقيم و بدون واسطه؛
• روش مستقيم با واسطه؛
• روش غير مستقيم( بازرسان مخفي)؛
• نظارت همگاني؛
• خود كنترلي.

روش مستقيم و بدون واسطه ـ براي عينيت بخشيدن به روش نخست بر مديران است كه با توسعه فرهنگ اسلامي و نشر عقايد انساني در درون سازمان از طريق تشكيل كلاسهاي عقيدتي، برپايي نماز و تكيه بر صفات رهبري و ممكن ساختن آن در محيط كار و كارگري هر چه بيشتر مباني عقيدتي آنان را در جهت ايمان به خداوند( نظارت الهي) بر اعمال و كردار انسانها بارور سازند.

در قرآن كريم آمده است:

“ والله يعلم ماتسرون و ما تعلنون”

“ خداوند بر پنهان و آشكار شما داناست.”( سوره نخل، آية ۱۹)

و در نهج البلاغه در عهد نامه مالك اشتر آمده است:“ ثم امور من امورك لابذلك من مباشرتها منها اجابه عمالك بما يعيا عنه كتابك و منها اصرار حاجات الناس عند ورودها عليك بما تخرج به صدور اعوانك”

“ در بين كارهاي تو كارهايي است كه ناچار بايد خودت انجام دهي، از جمله آنها پاسخ دادن به كارگزاران است آنجا كه مباشران تو درمانده شوند و نيز انجام درخواستهاي مردم وقتي يارانت را دلتنگ مي سازد و به تو ارجاع مي شود.”

اسلام نظارت مستقيم را به آن مفهومي كه مدير بخواهد در جزئي ترين مسائل تشكيلاتي شخصاً ناظر باشد هرگز نمي پسندد و از چنين نظارتي مديران سازمانهاي خود را شديداً برحذر مي دارد، زيرا اين آئين آسماني را اعتقاد بر اين است كه هرچه مدير به كارهاي فرعي و جزئي مشغول شود از كارهاي اصلي و كلي كه بمنزله ريشه‌هاي جريانات هستند غافل مي ماند.

این ها فقط بخشی از متون این مقاله و تحقیق و پروژه به صورت پراکنده و ناقص می باشد ، برای دانلود تحقیق ، دانلود مقاله ، دانلود پروژه به صورت کامل لطفا آن را خریداری نمایید. ( بالای صفحه )