دانلود تحقیق مقاله بررسی رابطه متقابل دین و اقتصاد

 تحقیق مقاله بررسی رابطه متقابل دین و اقتصاد

در چند دهه‌ی اخیر، اندیشمندان اقتصادی ادیان مطالعات و تحقیقات گسترده و فراوانی را در زمینه‌ی اقتصاد دینی( تجزیه وتحلیل رفتارها، نهادها و سیاست های اقتصادی با توجه به زمینه‌های دینی) انجام داده‌اند که حاصل آن به صورت گنجینه‌ای غنی در اختیار جامعه‌ی علمی قرار دارد. در این میان، مطالعه درباره‌ی اندیشه اقتصادی یهودیت‌، مسیحیت واسلام رونق بیشتری دارد. اين پژوهش هدف اساسي خود را مقايسه‌ی تطبيقي بين انديشه‌ی اقتصادي ادیان مذکور و در نتيجه، شناسايي اقتصاد مطلوب و مورد نظر دين (الگوي ديني اقتصاد) و تبيين ویژگی‌های اقتصاد ديني از منظر انديشمندان اقتصادي ادیان مذکور قرار داده است‌.در عين حال، براي آن كه بتوان شناخت دقيق و جامعي از اقتصاد ديني داشت، لازم است پژوهش های انجام شده در این زمینه را بررسي کنیم. لذا براي تحقق این شناخت، مطالعه‌ی ماهيت اقتصاد یهودی ، اقتصاد مسیحي و اقتصاداسلامی ضروری است. بر همین اساس بخش­های اول ، دوم و سوم این  پژوهش، به اين مهم پرداخته است و در بخش چهارم نیز هدف اصلي‌، انجام مقايسه‌ی تطبيقي ميان انديشه­های اقتصادی یهودیت‌، مسیحیت واسلام است. درپایان‌، ابتدا ديدگاه­هاي صاحب­نظران اقتصادي یهودی ، مسیحی ومسلمان را در مورد موضوعات اقتصادي مهمي مانند جهان­بيني اقتصادي، اصول اساسي اقتصاد، كار و مالكيت، عدالت و توزيع و دولت و بازار را مقايسه کرده و با توجه به ديدگاه­هاي اقتصادي مشترك در یهودیت‌، مسیحیت واسلام، ویژگی‌های اقتصاد ديني مطرح شده است.به هر حال، دین و اقتصاد دو بعد زندگی انسانی و اجتماعی هستند که ترسیم و تحلیل صحیح و پایبندی به مفاد‌آنها، باعث تصحیح و تعدیل یکدیگر شده است و هم‌گرایی حاصل از این تعامل ، برکارآمدی هر دو و همچنین دیگر ابعاد زندگی تأثیر به‌‌سزایی خواهد داشت. این پژوهش با روش ، توصیفی – تحلیلی – مقایسه ای و بر مبنای شیوه‌ی کتابخانه‌ای تنظیم شده است.

برخی عناوین مقاله بررسی رابطه متقابل دین و اقتصاد

• چکیده
• نیازها، اندیشه­ ها و ریشه­ه ای ترکیب دین و اقتصاد
• عناصر و زمینه‌های پیوند اقتصاد و دین
• تجزیه و تحلیل اقتصادی از دین (اقتصاد دین)
• اقتصاد قرون وسطی و یهودیت بیزانسی
•  بازرگانان یهودی در مدیترانه قرون وسطی
•  فعالیت‌های اقتصادی یهودیان در اسلام قرون وسطی
•  پایان عصر طلایی اقتصاد یهودیان
• رويكرد كتاب مقدس به اقتصاد
•  انديشه اقتصادي قدّيسان و دانشمندان اوليه مسيحي
•  فئوداليسم و انديشه‌ی مدرسي­ها در قرون وسطا
•  انديشه اجتماعي قرون وسطايي (علل ظهور پروتستانتیزم)
• پروتستاتيزم و تأیید  سرمايه­ داري
• و دیگر موارد…

برخی توضیحات پراکنده تحقیق بررسی رابطه متقابل اسلام و اقتصاد

عدالت را به اقسامی مانند اجتماعی، قضایی، اقتصادی و … تقسیم می­كنند. عدالت اجتماعی در اسلام، یكی از ابعاد عدالت كلی است و عبارت از ایجاد فرصت­های برابر و رفع موانع به‌طور مساوی برای همه‌ی آحاد جامعه است. عدالت قضایی را نیز می­توان برابری همه‌ی آحاد جامعه در برابر قانون تعریف كرد. مفهوم عدالت اقتصادی و توزیع عادلانه به‌عنوان یك اصل كلی عدالت در اسلام، به منزله‌ی صفت ممیزه‌ی نظام اقتصادی اسلام شناخته می­شود؛ زیرا همه‌ی‌ قوانین مربوط به اعمال اقتصادی مجاز و غیر مجاز از سوی مصرف­كنندگان‌‌، تولید كنندگان ، دولت و نیز مسئله حقوق مالكیت ، تولید و توزیع ثروت مبنی بر مفهوم عدالت اسلامی استبا توجه به این كه عدالت اقتصادی از اصول حاكم بر اقتصاد اسلامی است، دستیابی  به توزیع عادلانه در این اقتصاد از اولویت خاصی برخوردار است. از این رو، نظریه‌ی توزیع در اسلام نه تنها شامل توزیع محصولات تولیدی می‌شود بلكه شامل توزیع منابع و عوامل تولید نیز می­شود.اكثر اندیشمندان ‌مسلمان به اقتصادهای نئوكلاسیكی و كینزی به خاطر فراموشی یا كم توجهی به مسئله توزیع اولیه‌ی منابع انتقاد می‌کنند. برای آنها شروع عادلانه و مشروع در اقتصاد به منظور حذف هر نوع سود ناعادلانه از اهمیت برخوردار است. از میان صاحب­نظران اقتصادی معاصر، «منان» علی رغم یادآور شدن اهمیت توزیع منابع نخستیه به آن نپرداخته است. صدیقی نیز پس از طرح اشكال مختلف مالكیت در یك نظام اقتصاد اسلامی، توزیع مجدد مالكیت و كنترل ثروت­ها را به نفع فقرا مطرح كرده است. در این میان تقوی مالكیت خصوصی بسیارمحدود شده و توزیع گسترده‌ی ثروت یا دارایی نخستیه برای كسانی كه می­توانند به طور مولد از آن استفاده كنند، تأكید می­كند. البته او اضافه می­كند كه از آنجا كه منابع طبیعی متعلق به كل جامعه است، افراد تنها تا جایی می­توانند مالك دارایی شوند كه ظرفیت آنهابرای استفاده اجازه می­دهد. ایشان به این موضوع به عنوان نیازی اخلاقی برای تأمین شرایط یكسان برای همه‌ی افراد نگاه می­كند.

نقش دولت و بازار در اقتصاد اسلامی

دانشمندان اسلامی این مسئله را که «ساز‌و‌کار تصمیم گیری در نظام اقتصادی اسلام چگونه است؟»        (‌اقتصاددانان و غیراقتصاددانان) بررسی کرده‌اند مسئله اصلی برای آن­ها تعیین دامنه‌ی حضور بخش عمومی (دولت) و بخش خصوصی (بازار) و به عبارت دقیق­تر، تشخیص گستره‌ی آزادی اقتصادی در نظام اقتصادی اسلام است به همین منظور ابتدا جایگاه و نقش دولت را در اقتصاد اسلامی از منظر اندیشمندان و صاحب­نظران اقتصادی مسلمان بررسی می­كنیم. سپس به تبیین درآمدها و هزینه­های دولت در اقتصاد اسلامی( مالیات اسلامی) می­پردازیم. جایگاه بازار، اخلاقیات بازار در اقتصاد اسلامی و تأمین مالی در اقتصاد اسلامی موضوعات بعدی مورد بحث در این قسمت هستند.

جایگاه بازار و اخلاقیات بازار در اقتصاد اسلامی

یكی از موضوعات مهمی كه توجه پژوهشگران اقتصاد اسلامی را به خود جلب كرده است، بحث بازار و جایگاه آن در اقتصاد اسلامی است. این مسئله كه اقتصاد اسلامی از نظر اجرایی دارای نوعی اقتصاد مختلط است كه در قالب آن دولت و بخش خصوصی به‌صورت توأمان امور اقتصادی را پیش می­برند، در اكثر نوشته­هایی كه به بررسی نظام اقتصادی اسلام پرداخته­اند، مورد تأكید قرار گرفته است. این صاحب­نظران معتقدند كه تخصیص منابع، سازماندهی تولید ، دادوستد و توزیع درآمد از برآیند نیروی فعالیت آزاد و مبتنی بر اخلاق فردی و كنترل دولت تأثیر می­پذیرد  بنابراین یكی از ویژگی­های مهم اقتصاد اسلامی، مشاركت دو بخش خصوصی و عمومی در تشكیل نظام اقتصادی اسلام است. به نظر كاظم صدر، انحراف از این توازن، به همراه بینش و خاصی، موجب غفلت از نقش بخش عمومی و تشكیل نظام سرمایه­داری شد و غفلت از بخش خصوصی، تشكیل نظام­های كمونیستی را در پی داشت

تأمین نظام مالی در اقتصاد اسلامی

دین اسلام، همانند دیگر ادیان الهی با ظالمانه خواندن قرض ربوی، از یك سو به مبارزه با آن پرداخته و در صدد ریشه كن كردن آن برآمده و از سوی دیگر برای تأمین مالی نیازهای مختلف اقتصادی جایگزین‌هایی مطرح كرده است. رباخواری از محرمات صریح دین اسلام و بعد از شرك، بزرگ‌ترین گناه محسوب می­شود.  آیات و روایات فراوانی بر حرام بودن ربا دلالت می­کنند. برخی از این آیات می­گویند: «خداوند خرید و فروش را حلال فرموده، اما معامله ربوی را حرام نموده است» (بقره / ۲۷۵). در آیه‌ی دیگری، خداوند می­فرماید: «اگر ایمان دارید، ربا را رها كنید و اگر این كار را نكنید، با خداوند و پیامبرش اعلان جنگ کرده­اید» (بقره /۲۷۸). همچنین آیه دیگری از قرآن در خطاب به رباخواران می­فرماید : «اگر از رباخواری پشیمان شدید، تنها اصل سرمایه‌ی خود را دریافت كنید. نه ظلم كنید و نه ظلم بپذیرید» (بقره / ۲۷۹). این آیه ی شریفه نشان می­دهد كه ربا به طور مطلق (بانرخ كم یا زیاد) حرام است

ماهیت اقتصاد اسلامی

یكی از مباحث مهم در ارتباط با اقتصاد اسلامی، ماهیت آن است. البته این بحث به این منوط است كه اصل وجود اقتصاد اسلامی و نیاز به آن مورد پذیرش قرار گرفته باشد. در این قسمت ابتدا به برخی از نظرات در مورد عدم وجود یا عدم نیاز به اقتصاد اسلامی اشاره می­كنیم. سپس تصورات مختلف از اقتصاد اسلامی را با فرض پذیرش نیاز به آن و وجود بحثی یا عنوان اقتصاد اسلامی مطرح می­كنیم. در پایان نظر چند تن از صاحب­نظران اقتصادی مسلمان را درباره مكتب اقتصادی اسلام، نظام اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد اسلامی ارائه می­دهیم.

مقایسه اندیشه‌های اقتصادی یهودیت ، مسیحیت واسلام

این پژوهش هدف اساسی خود را انجام مقایسه‌ی تطبیقی بین اندیشه‌ی اقتصادی یهودیت، مسیحیت واسلام و در نتیجه شناسایی اقتصاد مطلوب و مورد نظر دین (الگوی دینی اقتصاد) و تبیین ویژگی‌های اقتصاد دینی از منظر اندیشمندان اقتصادی یهودی ، مسیحی و مسلمان قرار داده است. با توجه به انتقادات فراوانی كه از سوی این صاحب­نظران بر اقتصاد متعارف و نظام­های اقتصادی موجود وارد شده است، سؤال مهمی كه جامعه‌ی علمی اقتصاد مطرح می­کند این است كه اقتصاد مطلوب و مورد نظر دین كدام است و چه ویژگی­هایی دارد؟ از این رو مطالعه و تحقیق در مورد اقتصاد دینی و وجوه مشخصه‌ی آن، اهمیت بسیاری دارد. در عین حال، برای آن كه بتوان شناخت دقیق و جامعی از اقتصاد دینی به‌دست آورد، لازم است تمامی تحقیقات و مطالعات گسترده و فراوانی را كه اندیشمندان اقتصادی ادیان مختلف در زمینه‌ی اقتصاد دینی انجام داده‌اند مورد بررسی قرار داد؛ بنابراین، پژوهش حاضر در زمینه‌ی چنین طرح پژوهشی گسترده‌ای قرار دارد و هدف خود را ارائه پاسخی مقدماتی از منظر صاحب­نظران اقتصادی یهودی ، مسیحی و مسلمان به سؤال مهم مذکور قرار داده است؛ لذا برای رسیدن به چنین پاسخی، لازم است ماهیت اقتصاد یهودی، اقتصاد مسیحی و اقتصاد اسلامی مطالعه شود كه بخش­های اول ، دوم و سوم  پژوهش، این مهم را بر عهده داشتندهدف اصلی در این بخش، انجام مقایسه‌ی تطبیقی میان اندیشه­های اقتصادی یهودیت ، مسیحیت و اسلام است كه دربخش­های اول ، دوم و سوم مطرح شد. با این امید كه از طریق استخراج دیدگاه­های اقتصادی مشترك در یهود ، مسیحیت و اسلام تا حدودی چهره‌ی اقتصاد دینی روشن­ترشود. همچنین مباحث مطرح شده در این بخش، فرضیه‌ی اول این پژوهش را مورد بازنگری و ارزیابی قرار خواهند داد. فرضیه اول، ادعا می­كرد كه یهودیت، مسیحیت و اسلام در ارائه مكتب اقتصادی، بر اصول مشتركی تأكید دارند.

دولت و بازار

در اندیشه­های اقتصادی یهودیت ، مسیحیت و اسلام، بر ضرورت دخالت دولت در اقتصاد تأكید شده است، اما درمورد مقدار مطلوب دخالت دولت در اقتصاد اختلاف نظر زیادی در هر سه دین وجود دارد. نویسندگان یهودی همواره بر این خواسته بوده­اند که بدانند قوانین دینی در حیات اقتصادی، به‌ویژه زمانی که معامله­ای صورت می­گیرد یا افراد به فعالیت‌های مالی می­پردازند، رعایت می­گردند. آنها معتقدند که عاملان اقتصادی باید در فعالیت‌های خود اخلاق را مورد توجه قرار دهند و قوانین دینی سرمنشایی مطلوب برای هدایت آنان در فتارهای اقتصادی تبدیل شود. تأکید آنان بر عدالت اقتصادی است، چنانکه تمامی اقشار و احزاب مورد حمایت قرار گرفته و ثبات اجتماعی در میان مومنان برقرار گردد. هدف پدیدآوردن جایگزینی برای بازار،  به عنوان سازوکار تخصیص منابع نیست، بلکه تضمین عدم سوءاستفاده از نظام با‌انجام مبادلات غیراخلاقی است.

ثروت و دارایی­ها

تورات نمی­گوید که داشتن اموال مادی گناه است، بلکه آنها به عنوان برکت تلقی می­شدند. خداوند، یک منطقه جغرافیایی را تعین کرده است که یهودیان در آن زندگی کنند، و آن در واقع همان سرزمین اسرائیل است و گفته شده است که شیر و عسل در آن سرزمین جاری است و هرگز صحرایی غیرقابل کشت نبوده است.